بااهمیت روزافزون فعالیت پیشران‌های اقتصادی در اقتصاد و توسعه سیاست‌های صنعتی در کشور، مسئولان و تصمیم گیران در حوزه‌های مختلف نیز به نقش مهم و ارزش‌آفرین این سرداران جنگ اقتصادی بیش‌ازپیش تأکید دارند.
به گزارش روابط عمومی و مرکز اطلاع‌رسانی مجمع کارآفرینان ایران؛ همان‌طور که مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با کارآفرینان، تولیدکنندگان داشتند، تأکید کردند: «دستگاه‌های اجرائی باید از توسعه‌ی بنگاه‌های خصوصی حمایت کنند؛ کشور بدون فعّالیّت بنگاه‌های خصوصی اداره نخواهد شد. اشتباه مهمّی که در سالهای اوّل انقلاب اتّفاق افتاد و مبالغ زیادی از آثارش همین طور ماند، این بود که بخش خصوصی را کنار زدند و همه‌ی کارها، حتّی فروش مثلاً اجناس خُرد را به مسئولین دولت و دستگاه‌های دولتی سپردند؛ خطای بزرگی بود که ما انجام دادیم. بایستی بنگاه‌های خصوصی که حضور مردم است، توانایی مردم است، ابتکار مردم است، پول مردم است، حمایت بشوند؛ وسط میدان بیایند؛ اقتصاد را اینها باید اداره کنند.»
در همین راستا، به همت مجمع کارآفرینان ایران و موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی و با حمایت ریاست جمهوری، معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، وزارت صمت و … دو میزگرد با موضوع «آسیب شناسی توسعه پیشران های اقتصاد مولد» و «تجارت جهانی درباره پیشران‌های اقتصاد مولد» به‌عنوان پیش همایش « پیشران‌های اقتصادی؛ فرصتی برای توسعه ملی» با حضور صاحب‌نظران و اساتید این حوزه در روز سی‌ام بهمن 1401 در محل موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی برگزار شد.
پیشران‌های اقتصادی می‌توانند آینده اقتصاد ایران را بدون دولت پیش ببرند
حمید پاداش، معاون هماهنگی و نظارت اقتصادی و زیربنایی معاون اول رئیس‌جمهور در میزگرد نخست با موضوع «آسیب‌شناسی توسعه پیشران‌های اقتصاد مولد» به بیان نکاتی درباره شرایط کنونی پیشران‌های اقتصادی کشور پرداخت و گفت: چگونه گروه‌های کسب‌وکاری با تأکید بر گروه‌های کسب‌وکار خانوادگی می‌توانند به رشد و توسعه اقتصاد کشور کمک کنند؟ این پرسش مهمی است و واقعیت این است که ما در بحث پیشران نمی‌توانیم صرف به بحث و موضوع اشتغال توجه کنیم، اشتغال سرریز بحث پیشران است و پیشران‌های درواقع چتر حمایتی بر کسب‌وکاری‌های کوچک‌تر و صنایع کوچک باشد و این نکته مهمی است. پیشران‌های اقتصادی باید و می‌توانند آینده اقتصاد ایران را بدون دولت پیش ببرند و دولت‌های تنها نقش تسهیل ساز را بر عهده داشته باشد. به این موضوع که چگونه پیشران‌ها می‌توانند توسعه اقتصاد را بدون دولت پیش ببرند باید بیش از این پرداخته شود.
در ایران بنگاه‌ها و برندهای بازنده را حمایت می‌کنند
علی سرزعیم، صاحب‌نظر و استاد دانشگاه با نقد برخی سیاست‌های دولتی و حمایت از برندها و شرکت‌های بازنده را یک آسیب جدی عنوان کرد و افزود: بر اساس آمار مرکز آمار حدود ۹ هزار بنگاه در حال فعالیت هستند که البته به لحاظ تعداد نفر این بنگاه‌ها قابل دسته‌بندی هستند. بنگاه‌های بزرگ ما نسبت به بنگاه‌های کوچک‌تر اشتغال‌زایی بسیار بالاتری دارند باوجودی که تعداد آن‌ها بسیار کمتر است. عمده اشتغال در بنگاه‌های کوچک شکل می‌گیرد و عدم رشد در بنگاه‌های بزرگ رخ می‌دهد و متناسب با این شرایط باید حمایت‌ها از بنگاه‌ها بر اساس خواست آن‌ها پیش برود.
وی در ادامه درباره نسبت صنعت و رفاه عمومی نیز گفت: نکته دوم، رفاه مصرف‌کننده است که وقتی هزینه پایین کاهش یابد به دنبال آن قیمت و هزینه مصرف‌کننده نیز کاهش می‌یابد که این همان مسئله رفاه است. موضوع مهم دیگر که حالا در دنیا موردتوجه است اقتصاد تاب‌آوری است آن‌هم در دوران پرتلاطم کنونی و به‌خصوص شرایط ایران. که اهمیت پیشران‌ها در این است که می‌توانند در چنین شرایطی دوام بیاوردند. نکته سوم هزینه تحقیق و توسعه است که در بسیاری از موارد تنها از عهده بنگاه‌های بزرگ برمی‌آید و هر شرکت و تولیدکننده‌ای بخش تحقیق و نوآوری نداشته باشد حتماً امکان رقابت در دنیای امروز را از دست خواهد داد. به‌عنوان‌مثال بین اروپا و آمریکا این پرسش مهم مطرح است که چرا اروپا از امریکا پس از جنگ جهانی دوم عقب ماند که ریشه آن همین بحث نوآوری و خلاقیت است. بنگاه‌های بزرگ می‌توانند در بخش تحقیق و نوآوری زمینه خلاقیت و نوآوری فراهم کنند که این کارها از عهده بنگاه‌های کوچک و متوسط برنمی‌آید.
سرزعیم در ادامه با طرح پرسشی درباره دلیل تعداد پایین پیشران‌های اقتصادی ایران آغاز شد و در این باره گفت: پرسش مهم این است که چرا ما این تعداد بنگاه بزرگ کم داریم و چرا تعداد اینها اینقدر کم است؟ این پرسش را می‌توان از جهت دیگری نیز مطرح کرد و آن اینکه چرا بنگاه‌های کوچک و متوسط ما نمی‌توانند بزرگ شوند؟ برای پاسخ به این پرسش نیاز به تحقیق و بررسی اساسی وجود دارد که بررسی من براساس چندین کتاب می‌گوید که اولین موضوع دغدغه رشد است؛ بنگاه‌های ایران بیش از آنکه دغدغه رشد داشته باشند دغدغه ماندگاری دارند و بنابراین یکی از دلایل شرایط بی‌ثبات اقتصادی ما است. مورد دیگر معمای کاهش و نبود تسهیلات سرمایه در گردش برای صنایع ایران است که دلیل آن قرار گرفتن پروژه‌های کم بازده در کنار پروژه‌های پربازده برای دریافت وام و تسهیلات است که این خود عاملی در مقابل رشد است. مورد سوم نیز نگاه حمایتی است که در ایران بازنده‌ها را حمایت می‌کند درعین‌حال که یک نگاه دیگر حمایت از برنده‌ها است و تا زمانی که حمایت از بازنده‌ها ادامه داشته باشد رشد و توسعه‌ای در بنگاه‌ها کوچک و متوسط را نخواهیم دید.
تا وقتی‌که از اقتصاد خودمان محافظت نکنیم نمی‌توانیم سهمی از اقتصاد دنیا بگیریم
یونس ژائله، مدیرعامل شرکت شیرین عسل سخنران بعدی این میزگرد بود که با اشاره برخی تجارب خود در حوزه تولید، اظهار کرد: ما در طی ۴۴ سال گذشته به صورت مداوم در حوزه های مختلف رانت توزیع کرده‌ایم و اکنون شرایط به چنین وضعیتی رسیده است درعین‌حال که نیاز است شرکت‌های جهانی بسازیم که برای اقتصاد کشور توسعه کند. وضعیت سرمایه‌گذاری ما در دنیا به‌شدت ناچیز است و به‌هیچ‌عنوان قابل‌توجه حتی نسبت به همسایگان هم نیست.
وی ادامه داد: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که در برخی حوزه‌های شاهد بی‌نظمی هستیم و در بخش‌های مختلف به انحای مختلف سرمایه‌ها را هدر می‌دهیم. ما می‌توانیم حداقل چندین زنجیره تولید کنیم که زمینه را برای توسعه و بزرگ کرد اقتصاد ایران فراهم کنند. پس‌ازاین مرحله و دیدن نتیجه می‌توان بقیه مراحل را پیش برد.
مدام دنبال مقصر بیرونی می‌گردیم
در ادامه این نشست آسیب‌شناسانِ مرتضی سلطانی، مدیرعامل هلدینگ زر نیز گفت: سرمایه تمام بنگاه‌های بزرگ ما یک درصد سرمایه یک مگاپروژه در سطح دنیا نیست و توجه به این نکته مهم است. همه می‌دانیم توانمندی‌ها و شرایط سرزمینی ما برای تولید بی‌نظیر است اما چه می‌شود که این همه برند و بنگاه از بین می‌روند؟ الان شرکت‌های خودروسازی ما در حال ورشکستگی است و راهکار مسئولان این است که اینها را بازخرید کنیم درعین حال که باید و ضروری است که یک بازنگری اساسی در این سیاست‌ها رخ دهد. در یک فضای گفتمانی می‌توان یک تحلیل تجربی ارائه داد که بخشی از مشکل را حل کند.
وی گفت: ۴۰ سال است که ما خودمان را درگیر واژه حمایت کرده‌ایم و اصلا ادبیات تولیدمان با همه دنیا متفاوت است و آدم‌های عجیب و غریبی شده‌ایم. کسانی حتی ادبیات ابتدایی تولید را نمی‌دانند اما از نبود حمایت در بحث تولید می‌گویند. این راه و روش تولید نیست. مدام دنبال مقصر بیرونی می‌گردیم. ریشه بخشی از مشکلات بنگاه‌های ما از بیرون است اما بخش عمده در درون خود بنگاه است و نمی‌توان این موضوع را انکار کرد. الان وقتی محصولی ایران و با کیفیت وارد می‌شود مردم می‌گویند خیلی خوب و باکیفیت است اما اگر با همین کیفیت ادامه دهد و کیفیت را کاهش ندهد.
این فعال اقتصادی در ادامه تاکید کرد: این موضوع بسیار مفهوم و معنی دارد. در این سال‌ها بارها ارزپاشی‌ها شکل گرفت و افرادی بزرگ شدند بدون اینکه از خود بپرسند چگونه بزرگ شدند و بعد هم اجازه ورود به افرادی که دانش دارند هم نمی‌دهند. همه مقصریم، همه با هم مقصریم. سیاستمداران به شدت تصمیم اشتباه داشتند، ما به عنوان بخش خصوصی و تولید هم هر وقت فرصت جلسه با تصمیم‌گیران را به عنوان نمایندگان تولید داشتیم فقط از مسائل خودمان گفتیم که این هم اشتباه است. همه باید کمی خودمان را به چالش بکشیم و همه تقصیرات به گردن غیر از خود نیندازیم.
دولت موظف است فضا را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم کند
علی اوتارخانی، رئیس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی هم آخرین سخنران این میزگرد بود که در جمع‌بندی این نشست از ضرورت تدوین سند تحول صنعت سخن گفت و افزود: پیش‌تر رئیس جمهوری در جلسه با کارآفرینان از ضرورت ایجاد سند و برنامه صنعت سخن گفت و تاکید کرد که باید این برنامه و سند ایجاد شود و الان در حال اجرایی‌شدن است آن‌هم در تدوینی متفاوت و با همکاری خود تولیدکنندگان و کارآفرینان. هدف دولت توسعه اقتصادی پایدار و ثبات اقتصادی است که این هدف بدون کمک‌گرفتن از تولید امکان‌پذیر نیست.
وی ادامه داد: در سندی که در حال تدوین است به آسیب‌ّهای اسناد پیشین پرداخته شد و هدف این است که از سه سند پیش‌تر هم حتما استفاده ببرد. مسئله اساسی این است که ما باید به‌گونه ای اقتصاد کشور را ساماندهی کنیم که تکانه بیرونی نتواند اثرگذار باشد. هیچ کشوری نتوانسته کشور دیگری را توسعه دهد چون توسعه اصلا وارداتی نیست. درباره ما دشمنی برخی کشورها مثل امریکا هم هست که کار توسعه را سخت‌تر هم می‌کند اما ضروری است که این اقتصاد و سند را تکانه‌های بیرونی در امان نگه داریم.
وی در پایان هم گفت: اینکه مجموعه‌ای مانند مجمع کارآفرینان ایران بتواند سند صنعت خصوصی کشور را تدوین کند یک رسالت به گردن ما است که از این سند حمایت کنیم و راه را برای این تدوین این سند فراهم کنیم. ما هنوز نمی دانیم چه تعداد بنگاه بزرگ باید داشته باشیم یا اینکه مسیر توسعه چه نیازهایی دارد که برای آن برنامه‌ریزی کنیم. اینکه ما بگوییم اقتصاد بخش خصوصی و اقتصاد بخش دولتی از آن گذارهایی است که ضد توسعه است. ما امروز باید بتوانیم زنجیره‌های همکاری رابین تمام فعالان صنعتی کشور شکل دهیم و هیچ‌کسی نباید فضا را برای زیست دیگری تنگ کند. دولت موظف است فضا را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم و مسیر رشد را تسهیل کند.