بازار ارز اهمیت بالایی برای کارآفرینان دارد، نوسانات نرخ ارز در سالهای اخیر، نقش مستقیمی بر فراز و فرود تولیدیهای کشور داشته است، موضوع رویداد صبح آفرینش مجمع کارآفرینان در تاریخ یک اردیبهشت سال هزار چهارصد و چهار نیز مدیریت نرخ ارز بود. کارآفرینان از این رویداد استقبال ویژهای کردند، همچنین نمایندگان بانک مرکزی، مرکز مبادله طلا و ارز ایران، سازمان توسعه تجارت در نشست اخیر حاضر شدند و درباره مسائل ارزی کارآفرینان با آنان گفتوگو کردند.
کرباسیزاده از تولیدکنندگان بزرگ صنایع غذایی کشور، گفت: چیکا مدت زیادیست که بارها و بارها هفت خان – ثبت سفارش، عدم ترخیص گمرکی و جریمه – را طی میکند. ما سفارشمان را ثبت میکنیم، ارز تخصیصی مثل همیشه با تاخیر به دست ما میرسد، گمرک طبق عادت محصولاتمان را ترخیض نمیکند و در نهایت ما میمانیم و جریمههایی که کمر صنعت ما را خم کردهاند. او ادامه داد: ما دلیل پیچیدگی قوانین را درک نمیکنیم، نمیدانیم چرا با اینکه برخی از مدیران بلندمرتبه کمکهای زیادی به ما میکنند اما برخی افراد برای تولید مانع میتراشند و نمیگذارند کارآفرینان با خیال راحت تولیدیهای خود را ارتقاء بدهند، او در پایان اضافه کرد: اسم این مانعتراشیها را نمیتوان حمایت از تولید و سرمایهگذاری گذاشت.
یعقوبزاده از پویندگان راه سعادت گفت: کمبود ارز در کشور بیداد میکند، در این شرایط نباید تولیدکنندگان را دلسرد کنیم، آنها نباید از صادرات دست بکشند، قوانین فعلی که برای بازگشت ارز تدوین شدهاند، کارآفرینان را به صلیب خواهند کشید. این قوانین نقصی اساسی دارند، برای مثال تولیدکنندهای که مواد اولیه خود را از داخل تهیه میکند یا بدون ارز دولتی اسباب تولید خود را فراهم میآورد و بعد از آن محصول خود را صادر میکند، دیگر دلیل ندارد که به تعهدات ارزی خود پایبند بماند، قانونگذار به این مسئله بیتوجه بوده، اگر دولت به دنبال بازگشت ارز است باید صادرکنندگان را تشویق بکند نه تنبیه.
همتی از اُیاز گفت: اقتصاد ما در کشور بر محور واردات است نه تولید. با این وضعیت بهتر است اسم وزارت صمت را عوض کرده یا حداقل صنعت را از ابتدای آن حذف کنیم، زیرا درکشور به صنعت و تولید توجه کافی نمیشود، قوانین فعلی تسهیلگر هستند اما نه برای واحدهای تولیدی و صادرکنندگان بلکه برای کالاهای خارجی و واردکنندگان. دولت هرجا که بحث بازرگانی باشد، با تمام وجود از آن حمایت میکند اما پای تولید که به میان بیاید، مشکلات یکی پس از دیگری از راه میرسند، از ناترازی انرژی بگیرید تا تاخیر در تخصیص ارز واحدهای تولیدی. امینی از گلنور نیز اضافه کرد: تخصیص قطرهچکانی ارز، واحدهای تولیدی را ناکارآمد میکند، آنها با هر لحظه معطل شدن در صف تخصیص، متضرر میگردند و با چالشهای متفاوتی روبرو میشوند. بنگاههای داخلی در سالهای اخیر گاهی مجبور شدند تا به جای ارز ایران، از کشورهای دیگر ارز دریافت کنند که بهره آنها به شدت بالاست، برای مثال امارات.
قدس از دلپذیر گفت: رقمی که مرکز توسعه برای تعهد ارزی تولیدی ما مشخص کرده، گاهی دوبرابر بیشتر از فروشیست که از محصولات خود بدست میآوریم، ما نمیتوانیم از زیر فشار این نقدینگی جان سالم بهدر ببریم. او به نمایندگان دولتی قول داد که اگر صنایع غذایی را از تعهدات ارزی معاف کنند، ارزآوری آنها دوبرابر خواهد شد. قدس ادامه داد: صادرکنندگان حتی اگر تعهد ارزی خود را نپردازند نیز چارهای ندارند تا به خاطر نقدینگی، ارز صادراتی خود را به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند، دولت باید مابهالتفاوت ارز را به خود مردم بپردازد، دونرخی بودن ارز، خیانت به ملت است. او در پایان گفت: فشار نقدینگی یک درد است و ناهماهنگی ادرات دولتی، هزار درد. بارها پیشآمده که کارآفرینان در هزاری توی کارهای اداری گیرافتادهاند و چرخ تولیدی آنها از حرکت ایستاده است.
قاضیعسگر با تایید سخنان قدس گفت: صادرکنندگانی که به دنبال فرار ارزی هستند، همواره راهی برای دور زدن قانون پیدا میکنند، قوانینی که دولت برای تنبیه آنان وضع کرده، تولیدکنندگان واقعی را در عمل جریمه میکند نه صادرکنندگانی که به هر حال از تعهدات ارزی خود شانه خالی میکنند. او اضافه کرد: مسئولان درک غلطی از مسئله بازگشت ارز دارند، دولت فکر میکند اگر بر صادرات نظارت نکند، ذخایر ارزی کشور تامین نمیشود، اما این تصوری اشتباه است، صادرکنندگان در نهایت چارهای ندارند که ارز خود را به کشور بازگردانند.
ابویی، از فولاد بافق با گلایه از قوانین فعلی گفت: فرض کنید مسئولی از اسرائیل در این جلسه حضور داشت، باور کنید به ذهنش هم نمیرسید چنین قوانینی وضع کند، ما خودمان کاری کردیم که دست و پای کارآفرینان بسته شود و نتوانند با خیال راحت تولید بکنند، من معتقدم که مشکلات ما داخلیست و ربطی به آمریکاییها و سایر کشورها ندارد.
بعد از آنکه، صحبت کارآفرینان پایان یافت، لطفیزاده، دستیار ویژه وزیر صمت گفت: چشم امید کشور به کارآفرینان است، دولت باید زیرساختها را برای آنها فراهم کند و کار را به بخش خصوصی واگذار کند، برای مثال با مسائلی که ناترازی انرژی برای تولیدیها به وجود آورد، برخی از کارآفرینان خودشان دست به کار شدند، آنها میخواستند به هزینه خودشان نیروگاه بزنند تا ناترازی انرژی، بنگاه آنها را از تب و تاب نیاندازد، وزارت صمت باید از این طرحها و ایدهها استقبال ویژهای کند، او در پایان گفت: اگر بخش خصوصی را آزاد بگذاریم، وضعیت کشور بهتر خواهد شد.
دهقاندهنوی، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه تجارت گفت: ما مسئولین دولتی اگر اتاق را ترک کنیم و کارآفرینان به حال خودشان واگذاریم، تمامی مشکلات حل خواهند شد. او ادامه داد: ما از ترس متخلفین ارزی، قوانینی را وضع کردیم که قدرت عمل بخش خصوصی را محدود کرده و سرعت صادرات آنها را کاهش داده، مدیریت نظام ارزی کشور باید تغییر کند، به جای اینکه بر مورد به مورد معاملات نظارت بکنیم، بررسیهای ارزی را باید تا بعد از پایان صادرات کالاها به تاخیر بیاندازیم و آنگاه ببینیم، کدام شرکت از تعهدات ارزی خود سرپیچی کرده است، با این روش سرعت صادرات نیز کاهش پیدا نخواهد کرد. کنترل شدید دولت و نهادهای نظارتی باعث میشود تا بازار صادراتی ما رونق خود را از دست بدهد، دهقاندهنوی از کارآفرینان خواست تا توقعات خود را پایین نیاورند، او گفت: اگر بخش خصوصی به شرایط فعلی رضایت بدهد، من جداً احساس ناامیدی میکنم، کارآفرینان نباید سکوت کنند و با کاستیهای قوانین کنار بیایند.
دهقاندهنوی ادامه داد: وقتی قوانین ارزی را تدوین میکردیم، هدف ما تحقق یک جمله بود، « صادرکننده باید ارز خود را در اختیار واردکننده مجاز قرار بدهد » او گفت: با توجه انتقاداتی که کارآفرینان دارند، مشخص است که هدف ما محقق نشده است، صادرکنندگان مشکلی ندارند که ارز صادراتشان را به کشور بازگرداند، مسئله آنها دخالت دولت است، صادرکنندگان میخواهند قراردادهایی را امضاء کنند که بیشترین سود را برای آنها داشته باشد، اما دولت آنها را مجبور میکند تا با شرکتهای قرارداد ببندند که خودش معرفی میکند، سود این قراردادها، انتظار کارآفرینان برآورده نمیکند و همین سرآغاز مشکلات ارزی است.
سعیدی، مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران، با توجه به انتقاداتی که کارآفرینان از مداخلات دولتی در بازار ارز داشتند، گفت: ما نمیتوانیم بازار ارز را به حال خودش رها کنیم، در تجربههای قبلی که بانک مرکزی، مبادلات ارزی را آزاد کرد، مشکلات زیادی پدید آمد، واردکنندگان و صادرکنندگان بر سر قیمت تبادل با یکدیگر به تفاهم نرسیدند و معاملات زیادی برهم خورد، آنها اختلافات دیگری نیز باهم پیدا کردند و نهادی میانجی مانند بانک مرکزی وجود نداشت که میان آنها وساطت کند. حضور بانک مرکزی در مبادلات ارزی ناگریز است، اگر ما نواقص احتمالی بازار ارز را برطرف نکنیم و آنرا آزاد بگذاریم، بنگاههای زیادی ورشکسته میشوند و افراد زیادی از کار بیکار میشوند. او در پایان گفت: بسیاری از انتقاداتی که کارآفرینان به ما دارند، درست و بجاست ولی بانک مرکزی باید منافع نود میلیون ایرانی را همزمان با هم درنظر داشته باشد.
آرام، رئیس هیئت مدیره مرکز مبادله ارز و طلای ایران گفت: بانک مرکزی در مرز باریک تناقضات عمل میکند، ما همزمان که مسائل کارآفرینان را حل میکنیم، از مشکلاتی که سایر دستگاهها دارند نیز نمیتوانیم چشم بپوشیم، گاهی اوقات منافع چند بنگاهها یا نهاد با یکدیگر تداخل پیدا میکند اما بانک مرکزی چارهای ندارد تا تصمیمات سختی بگیرد، امکان ندارد که تصمیمات ما همه بازیگران اقتصادی و سیاسی را همزمان راضی نگه دارد، با این وجود ما تمام تلاشمان را میکنیم تا دغدغه کارآفرینان را به حداقل برسانیم. او گفت: ما نمیخواهیم در راه تولید سنگ اندازی کنیم، اما چارهای نداریم تا برای رفع برخی نواقص، در بازار ارز دخالت کرده و قوانین به ظاهر دستوپا گیری را وضع کنیم. آرام ادامه داد: در همه جای دنیا، نظارت بر تجارت وجود دارد، ما در ایران نسبت به کشورهای دیگر نظارت بسیار کمتری را اعمال میکنیم، در کشورهای پیشرو حتی یک واحد ناچیز پول نیز بدون حساب و کتاب جابهجا نمیشود.
آرام در پایان اضافه کرد: مرکز مبادله، یک بازار واقعی است، در این مرکز، صادرکنندگان و واردکنندگان با سازوکار مچینگ (Matching) با یکدیگر مبادله میکنند، صادرکنندگان کف قیمت فروش خود را اعلام کرده و واردکنندگان سقف قیمت خریدشان را در سامانه بارگذاری میکنند، با تسویه و تطابق قیمت پیشنهادی دو طرف مبادله، نرخ تعادلی ارز بدست میآید و مبادلات بر اساس آن انجام میشود، مزیت مرکز مبادله نسبت به صرافیها این است که خریداران و فروشندگان ارز بهجای اینکه از چند پیشنهاد محدود آگاه شوند، از تمامی پیشنهادهایی که برای آنها وجود دارد، اطلاع پیدا میکنند، مرکز مبادله علاوه بر این به کمک تکنولوژی، هزینه مبادلات ارزی را به شکل چشمگیری کاهش داده، بستری مناسب برای مبادله ارز نیز فراهم آورده است.
در پایان کارآفرینان دیگری مسائل خود را با نمایندگان دولتی حاضر در جلسه مطرح کردند، نمایندگان با توجه به حجم بالای تقاضاها، قول دادند که در هفته آینده، نشستی برگزار شود و در آن به مسائل خاص هر صنعت، بیشتر پرداخته شود.