نخستین نشست کارگروه دانش‌بنیان مجمع کارآفرینان ایران در سال ۱۴۰۴، شانزدهم شهریورماه برگزار شد. در این نشست، نمایندگان شرکت‌های خصوصی مسائل خود را با امرایی، معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، در میان گذاشتند. محور اصلی بحث، مسائل مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان، نقش سرمایه‌گذاری شرکتی (CVC) و نحوه تخصیص اعتبار مالیاتی به این شرکت‌ها بود.
حوزه علم و فناوری کشور هر سال در حال رشد است و بسیاری از شرکت‌های نوپای دانش‌بنیان همچنان با چالش تأمین مالی روبه‌رو هستند. در برنامه هفتم توسعه تلاش شده است تا سازوکارهای مالی مناسبی طراحی شود تا این شرکت‌ها بتوانند موانع مسیر بلوغ خود را پشت سر بگذارند.
در این میان، پیشرانان بزرگ اقتصادی نقشی کلیدی در رشد و ارتقای شرکت‌های دانش‌بنیان دارند؛ چرا که بدون حضور و حمایت آن‌ها، سهم واقعی این شرکت‌ها در اقتصاد کشور محقق نخواهد شد. نشست حاضر می‌تواند نقطه آغازی برای ایجاد هماهنگی بیشتر میان نهادهای دولتی و پیشرانان اقتصادی در مسیر بالندگی شرکت‌های دانش‌بنیان باشد.
الحاجی از گروه صنعتی انتخاب در آغاز نشست توضیح داد : « محور اصلی این جلسه، آیین‌نامه اجرایی قانون جهش تولید دانش‌بنیان است؛ آیین‌نامه‌ای که شرکت‌های خصوصی در عمل، برای استفاده از آن دچار مشکلاتی شده‌اند»
او در ادامه به برخی از این مشکلات اشاره کرد و گفت: « برخی شرکت‌ها برای تأسیس سرمایه‌گذاری‌های شرکتی (CVC) با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند. یکی از این مشکلات، ارزیابی‌های سخت‌گیرانه و بیش از حد کارگزاران مالیاتی است. علاوه بر این، شروط و سقف مبالغی که شرکت‌ها باید به آن دست یابند تا مشمول مشوق‌های مالیاتی شوند، ثابت و مشخص نیست و مدام تغییر می‌کند.»
وی همچنین به ماهیت پسینی تخصیص‌های مالیاتی پرداخت و افزود: « شرکت‌ها ابتدا باید سرمایه‌گذاری کنند و پس از یک یا دو سال، اعتبار مالیاتی به آن‌ها بازگردانده می‌شود. این تأخیر، بازگشت سرمایه را برای بخش خصوصی عملاً بی‌فایده می‌کند.»
او در پایان پیشنهاد داد میز ارتباطی ویژه‌ای در دفتر معاونت علمی ایجاد شود تا تعامل میان شرکت‌های خصوصی و این معاونت منظم‌تر و مؤثرتر پیش برود.
صادق‌نیا از گروه صنعتی گلرنگ درباره تجربه استفاده از اعتبار مالیاتی گفت: «سال گذشته استفاده چندانی از این آیین‌نامه نشد و چالش‌های زیادی وجود داشت. با این حال، بزرگ‌ترین فرصت در حوزه اعتبار مالیاتی، سرمایه‌گذاری شرکتی است؛ اما به دلیل سخت‌گیری‌های آیین‌نامه و فرایندهای طولانی و پیچیده، عملا امکان بهره‌برداری کامل از آن فراهم نشد.»
او سپس به یکی از ظرفیت‌های مثبت آیین‌نامه اشاره کرد: «طبق این قانون، اگر شرکتی تجهیزاتی تولید کند و آن را به یک نهاد دولتی اهدا کند، می‌تواند تا ۲۵ سال از معافیت مالیاتی ساختمان خود بهره‌مند شود. این بندها فرصت‌های ارزشمندی در دل آیین‌نامه فراهم کرده‌اند.»
وی در پایان به نقش مجمع کارآفرینان در رشد شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد و افزود: «مجمع بستری مناسب برای استفاده شرکت‌های دانش‌بنیان از این اعتبارهای مالیاتی فراهم می‌کند، زیرا کمک می‌کند بندهای مشوق شناسایی و تحلیل شوند. ضروری است مواد و فرصت‌های قانونی که به نفع شرکت‌های دانش‌بنیان هستند، به‌طور کامل برای نمایندگان بخش سرمایه‌گذاری شرکت‌ها توضیح داده شود تا آن‌ها بتوانند این اطلاعات را به مدیران هلدینگ‌ها یا شرکت‌های خود منتقل کرده و از ظرفیت‌های موجود حداکثر بهره را ببرند.»
قدس از هلدینگ دلپذیر با اشاره به طولانی بودن فرآیند تخصیص اعتبار مالیاتی گفت: «ما مدت زیادی است که درگیر اجرای پروژه لایحه مالیاتی هستیم و نیاز داریم این روند تسریع شود تا ارزش بازاری پروژه از بین نرود.»
او همچنین پیشنهاد داد: «بهتر است برای حوزه مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان، نهادهای مستقلی در تهران ایجاد شود، زیرا ادبیات ما با کارشناسان مالیاتی متخصص در حوزه دانش‌بنیان بسیار نزدیک‌تر است تا با کارشناسان وزارت صمت.»
مرآتی از شرکت پویندگان راه سعادت گفت: «قوانین موجود برای ارتقای سرمایه‌گذاری و رشد شرکت‌های دانش‌بنیان، هرچند بهبودهایی داشته‌اند، هنوز با موانع و محدودیت‌های زیادی همراه هستند که مانع بهره‌وری مؤثر این سرمایه‌ها در شرکت‌ها می‌شود. با این حال، بخشی از این مشکلات در حال حل شدن است.»
او افزود: «به‌طور کلی، باید سخت‌گیری‌ها در حوزه اعتبارات مالیاتی و مشوق‌های مالی کاهش یابد، هرچند معاونت علمی تاکنون حمایت‌های زیادی از ما کرده است و از آن‌ها سپاسگزاریم.»
رحمتی از گروه بهداشتی فیروز به یکی از مشکلات اجرایی آیین‌نامه اشاره کرد و گفت: «ما در زمینه تخصیص اعتبارات مالیاتی با مشکلی جدی روبرو هستیم؛ وقتی تخصیصی توسط یکی از مدیران منصوب دولت به ما داده می‌شود، اگر تا پایان دوره تصدی همان مدیر عملیات اجرایی انجام نشود و فرد دیگری جایگزین شود، تمامی برنامه‌های قبلی بلااستفاده باقی می‌ماند. لازم است ضمانت اجرایی تخصیص‌ها فراتر از افراد باشد. علاوه بر تغییر افراد، تغییر مکرر آیین‌نامه‌ها نیز مشکلات زیادی برای شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد می‌کند.»
عباسی فرد از گروه صنایع غذایی نامی نو، درباره تجربه استفاده شرکت خود از اعتبارات مالیاتی گفت : «در مجموعه ما با موضوع اعتبارات مالیاتی آشنایی کافی وجود نداشت و سال گذشته طرح‌های زیادی برای بهره‌مندی از فرصت‌های دانش‌بنیان ارائه کردیم، اما همه آن‌ها رد شدند. همچنین طرح‌های دیگری ارائه کردیم که آن‌ها نیز پذیرفته نشدند. ما نیاز داریم معاونت علمی توضیح و روشن‌سازی بیشتری درباره شرایط تخصیص اعتبارات به شرکت‌ها ارائه کند. همچنین ضروری است میز اختصاصی برای ارتباط مستمر و اطلاع‌رسانی بهتر به شرکت‌های خصوصی ایجاد شود تا انگیزه آن‌ها برای ورود به طرح‌های دانش‌بنیان کاهش نیابد.»
علیزاده از شرکت صنایع تولیدی کروز ضمن اشاره به مسائل خودروسازان گفت: «صنعت قطعه‌سازی با مشکلات زیادی مواجه است و شرایط تحمیلی دولت بار این چالش‌ها را بیشتر کرده است. از سوی بازار آزاد نیز فشارهای مضاعفی وجود دارد. علاوه بر این، بهره‌مندی از اعتبارات مالیاتی برای ما دشوار است و نمی‌توانیم به راحتی از آن‌ها استفاده کنیم. سازوکار تخصیص این اعتبارات بیشتر برای شرکت‌های کوچک مناسب است و شرکت‌های بزرگی مانند کروز به‌سادگی نمی‌توانند از آن بهره‌مند شوند.»
او همچنین به سخت‌گیری‌های کارشناسان اشاره کرد و افزود: «دید کارشناسان و ارزیابان، واقع‌بینانه نیست و این مسئله چالشی مضاعف برای شرکت‌های بزرگ ایجاد می‌کند. لازم است با آموزش‌های نوین، دیدگاه جدیدی برای اصول کارشناسی ارزیابان در نظر گرفته شود.»
بیاتی از شرکت کولر هوایی آبان گفت: «اطلاع‌رسانی درباره بندهای تخصیص اعتبارات مالیاتی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. با اطلاع‌رسانی مؤثر، اهداف نهایی این طرح‌ها بهتر محقق خواهد شد و بخش خصوصی نیز با جذب اعتبارات، سرمایه بیشتری وارد فرآیند تولید خواهد کرد.»
امرایی پس از شنیدن نظرات نمایندگان شرکت‌های بخش خصوصی به برخی مسائل که بیش از سایرین مطرح شده بود پاسخ داد و گفت: «انتظار ما از شرکت‌های حاضر در مجمع کارآفرینان بسیار فراتر از اعدادی مانند ۷ یا ۸ میلیارد تومان است. ما آماده‌ایم با توجه به محدودیت‌های موجود، پروژه‌های بسیار بزرگ‌تری را با همراهی کارآفرینان آغاز کنیم.»
او در رابطه با ایجاد میز خدمت نیز افزود: «ما در حال راه‌اندازی این میز خدمت تحت عنوان «بنگاه‌های پیشران» هستیم که بخشی از آن به مجمع کارآفرینان و اعضای آن اختصاص خواهد یافت.»
امرایی ادامه داد: «هیچ سخت‌گیری در استفاده از ظرفیت‌های قانونی اعتبارات مالیاتی وجود ندارد و از کارآفرینان دعوت می‌کنیم تا از تمام ظرفیت‌های موجود استفاده کنند. همچنین سرعت اطلاع‌رسانی درباره طرح‌های حمایتی را افزایش داده‌ایم و در این زمینه از هوش مصنوعی نیز استفاده خواهیم کرد.»
تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاری در آن‌ها توسط شرکت‌های بزرگ در کشور ما سابقه طولانی ندارد و هلدینگ‌ها و شرکت‌های خصوصی به تازگی وارد این حوزه شده‌اند. معاونت علمی نیز طرح‌های متعددی برای این شرکت‌ها ارائه کرده است که در حال پیاده‌سازی و توسعه هستند. هرچند عزم راسخ دولت برای ارتقای جایگاه این بخش مشهود است، اما این عزم به تنهایی کافی نیست. برای بهره‌وری بهتر از اعتبارات تخصیصی و آیین‌نامه‌های مشوق، لازم است نشست‌های متعددی میان نمایندگان شرکت‌های خصوصی و دولتی برگزار شود تا موانع اجرای این طرح‌ها رفع شود.
