مقایسه حجم تجارت عربستان سعودی با چین، ایالات متحده و اتحادیه اروپا در بازه ۲۰ ساله
بر مبنای آمارهای ارائه شده از سوی بانک جهانی در حوزه تجارت کالایی، در سال ۲۰۲۲ مهم‌ترین شرکای صادراتی عربستان امارات متحده عربی، چین، هند، سنگاپور و بحرین بوده اند. بررسی آمار واردات عربستان سعودی نشان می‌دهد که واردات این کشور از ۱۳۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۱ به بیش از ۱۸۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده است.
پنج شریک اول وارداتی عربستان نیز شامل چین با سهمی بالغ بر ۲/۲۰ درصد، ایالات متحده با ۷/۱۰ درصد، امارات متحده عربی با ۸/۶ درصد، آلمان با ۲/۵ درصد و هند با ۸/۴ درصد است. در حوزه تجارت خدمات، عربستان‌سعودی واردکننده خدمات با کسری میانگین ۶۱ میلیارد دلار در سال، طی سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۵ است که در سال ۲۰۱۵ به نقطه اوج و به ۶/۷۳ میلیارد دلار رسیده است.
با این حال، صادرات خدمات به‌طور قابل توجهی در مدت مشابه افزایش یافت و از ۵/۱۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ به ۲/۲۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ رسید. در بخش واردات، «خدمات مرتبط با دولت» تقریبا یک‌سوم واردات خدمات را تشکیل می‌دهد و پس از آن «حمل‌ونقل» (۵/۲۲ درصد در سال ۲۰۱۹) و مسافرت (۲/۱۹درصد در سال ۲۰۱۹) هستند
عربستان سعودی از مدتی پیش در حال توسعه پروژه ابر شهری آینده نگرانه به نام نئوم (Neom) است که ۳۳ برابر شهر نیویورک مساحت دارد. مقامات سعودی نئوم را به عنوان «جاه‌طلبانه‌ترین پروژه جهان» معرفی می‌کنند که قرار است شهری شامل ۱۶ بخش در نزدیکی سواحل دریای سرخ، در شمال غربی استان تبوک، بنا کند.
نئوم بخشی از برنامه چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان موسوم به (Vision 2030 ) است؛ یک پروژه بلند پروازانه و انقلابی در جامعه سعودی که قرار است این کشور را از وابستگی به درآمد نفتی رها کند و آن را به یک قطب فناوری تبدیل کند.
این شهر مساحتی معادل ۱۶ هزار ۴۶۳ کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد و هزینه احداث آن حداقل ۵۰۰ میلیارد دلار عنوان شده است که بخشی از آن توسط سرمایه گذاری عمومی در داخل عربستان و بخشی توسط سرمایه‌گذاران خارجی (در صورت امکان) تامین خواهد شد.
از اهداف مهم نئوم می‌توان به:
- رشد و تنوع‌بخشی به اقتصاد عربستان و قراردادن این کشور در لیست جوامع پیشرو در توسعه جهانی،
- جذب سرمایه‌گذاران خارجی و ایجاد هزاران شغل جدید،
- تبدیل شدن به خانه، محل کار و آینده جدید افراد در سراسر جهان،
- معرفی مدلی جدید برای محیط‌های شهری پایدار و تعیین استانداردهای جدید برای سلامت جامعه، حفاظت از محیط زیست و استفاده موثر از فناوری،
- و ایجاد جوامع با کاربری‌های مختلف از مراکز تحقیقاتی و مکان‌های ورزشی گرفته تا مکان‌های تفریحی و مقاصد توریستی که همگی در مقیاس انسانی با اولویت قراردادن سلامت و رفاه انسان‌ها طراحی شده‌اند
روند حجم تجارت ایران و عربستان سعودی در بازه ۱۰ ساله
مجموع تجارت خارجی ایران و عربستان در یک دهه اخیر چیزی حدود ۷۴۵ میلیون دلار بوده است که با دستیابی به سطح ۳ میلیارد دلاری تجارت که برای سال ۱۴۰۲ تخمین زده شده، فاصله بسیاری دارد. جزییات روند حجم تجارت کالاهای غیرنفتی بین دو کشور حاکی از این است که از ابتدای سال ۱۳۹۱ تا پایان بهمن سال ۱۴۰۱ حجم تجارت کالاها به لحاظ وزنی فقط با ثبت یک رکورد در سال ۱۳۹۲ به حدود ۸۰۰ هزار تن رسیده و در ادامه مسیر نزولی را تا سال ۱۴۰۰ طی کرده است.
تجار سعودی همواره به محصولات معدنی و به‌ویژه فلزی ایران علاقه‌مند بوده‌اند. اخیرا و باتوجه به آغاز روند بهبود روابط دوطرفه نیز مقامات عربستانی در حوزه فولاد هم تقاضای بیشتری به تولیدکنندگان ایرانی ارسال کرده اند و همچنین پیشنهاداتی برای سرمایه‌گذاری بر روی این صنعت صورت گرفته است. آمارها نیز موید این علاقه است؛ حدود ۹۶ درصد از کالاهای صادر شده از ایران به عربستان سعودی در شش ماه نخست سال ۱۴۰۱ را شمش آهن و فولاد تشکیل می‌دهند.
از طرف دیگر، با توجه به وضعیت جغرافیایی عربستان سعودی، بازار محصولات غذایی این کشور نیز همواره ظرفیت بالایی برای ورود شرکت‌های ایرانی داشته است که مجددا می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد. ارزش بازار وارداتی عربستان در این حوزه، چیزی حدود ۸/۲ میلیارد دلار است که بسیار قابل توجه است. این درحالی است که سهم ایالات متحده از این بازار با وجود بُعد مسافت چیزی حدود ۳۱۷ میلیون دلار بوده است.
همچنین، باتوجه به برخورداری ایران از نیروی کار متخصص به‌خصوص در بخش خدمات پزشکی و همچنین پتانسیل‌های ایجادشده برای جذب توریسم‌درمانی در ایران، این گزینه نیز به‌عنوان یکی از بخش‌هایی شناخته می‌شود که می‌تواند تقاضای زیادی را از عربستان به خود جذب کند.
