آفریقا بازار جذابی دارد، در سالهای اخیر، بخش خصوصی در کنار دولت به دنبال آن بوده تا سهم بیشتری از بازار کشورهای آفریقایی را به‌دست بیاورد. در گذشته کارآفرینان زیادی به صورت انفرادی به آفریقا ورود کردند اما متضرر شدند، زیرا از حمایت‌های سایر تولیدکنندگان داخلی برخوردار نبوده‌اند.
در روز پایانی فروردین سال ۱۴۰۴، نشست مشترک کارآفرینان کشور با محمد قنادزاده، معاونت خدمات تجاری سازمان توسعه تجارت در مجمع کارآفرینان ایران برگزار شد، در این نشست تولیدکنندگان مشکلات صادرات به آفریقا را با قنادزاده، درمیان گذاشتند، آنها همچنین در پایان، ایده تشکیل کنسرسیوم مشترک ضادرات به آفریقا را مطرح کردند و هدف آن را را هم‌افزایی و هم‌گرایی تولیدکنندگان ایران در بازارهای آفریقا نامیدند.
قنادزاده گفت: آینده دنیا در آفریقا رقم می‌خورد و جنگ آینده، جنگی بر سر منابع آفریقا خواهد بود، ذخایر معدنی آفریقا به تنهایی از کل تولید ناخالص داخلی اروپا بیشتر است البته جنگ‌های متعدد وبال گردن این قاره ثروتمند شده و فرصت توسعه را از آنها سلب کرده است. در چهل سال گذشته، ما در کشور از ظرفیت‌های آفریقا غافل بودیم در حالی که کشورهای پیشرو، حجم تجارت خود را سال به سال با آنها افزایش داده‌اند.
به زعم قنادزاده موانعی در کشور وجود دارد که تجارت با آفریقا را دشوار می‌کند. مِلت‌هایی که اقتصاد بزرگی دارند آفریقا را صرفا به بازار مصرف کالاهای خود تبدیل نکرد‌ه‌اند، چین، روسیه و کشورهای اروپایی برای تجارت با آفریقا راهبردی خاص دارند، آنها مواد اولیه را از آنجا استخراج می‌کنند و در قبالش کالاهای مصرفی خود را به آنها می‌فروشند، تراز تجاری آفریقا با هیچ‌کدام از شرکای بزرگ خود از تعادل خارج نشده و پابه‌پای صادرات، واردات منابع اولیه از آنجا نیز برقرار بوده است. برخلاف غربی‌ها، ما مدل تجارت موفق با آفریقا را بلد نیستیم، صادرات ما همواره نسبت به واردتمان از آفریقا پیشی گرفته است، مدل موفق تجارت با آفریقا، مدل تهاتر کالا است، حتی در شرایطی که تحریم‌ها وجود نداشته باشد.
ما شناخت کمی از فرصت‌های تجاری موجود در آفریقا داریم، تجار آفریقایی نیز با ظرفیت‌های کشور ما آشنا نیستند، اقدامی هم برای نزدیکی فعالین اقتصادی دو کشور صورت نگرفته است، ضعف خطوط ارتباطی و زیرساخت‌های بانکی نیز مزید بر علت شده‌اند تا تجارتی موثر میان دو طرف شکل نگیرد.
قنادزاده گفت: ما برای توسعه تجارت با آفریقا برنامه‌های متعددی را طراحی کردیم، در این برنامه‌ها نیم‌نگاهی هم به تجربه کشورهای موفق داشتیم، برای مثال سعی کردیم تا برای تامین نهاده‌های دامی، از بازار آفریقا استفاده کنیم. از طرفی دیگر به دولت پیشنهاد دادیم تا به صورت مستقیم در معادن آفریقا حضور پیدا نکند، نقشی حمایتی داشته باشد و استخراج از معادن را به بخش خصوصی واگذار بکند.
صدیقی از شرکت گلنور گفت؛ نبود مسیر حمل و نقل مناسب، تجارت با آفریقا را دچار مشکلاتی کرده است، ما خط مستقیم به آفریقا نداریم و مجبوریم کالاهای خودمان را از کشورهای ثالث به آنجا صادر کنیم، وجود خط مستقیم میان ایران و آفریقا، ورق را برمی‌گرداند، آفریقا و ایران را بهم نزدیک‌تر می‌کند و آنها را از قابلیت‌های اقتصادی یکدیگر آگاه می‌گرداند، او همچنین گفت؛ چین بعد از مشکلاتی که با آمریکا پیدا کرد، بازار خود را در آفریقا گسترش داد، اگر موانع ارتباطی حل نشود، چین بازار آفریقا را یکسره به تسخیر خودش در می‌آورد و مزیت اقتصادی ایران در آفریقا از بین می‌رود.
گلنور ادامه داد؛ ما از سفارتخانه‌ها انتظار داریم تا از بازار کشورهای آفریقایی اطلاعات مفیدی به دست بیاورند و آنرا با بخش خصوصی در میان بگذارند، او در پایان گفت؛ سرمایه‌گذاری چه در داخل و چه در خارج شرطی اساسی دارد و آن ثبات سیاسی است، تا زمانی که آینده کشور پیش‌بینی پذیر نباشد، ارتقا کارآفرینی و سرمایه‌گذاری خیالی خام خواهد بود. معظم از گروه صنعتی انتخاب با تایید سخنان گلنور گفت؛ سفارتخانه‌ها باید بازارهای آفریقا را آنالیز کنند و بخش خصوصی را از نیازهای آنان آگاه بگردانند. گلزاده از هلدینگ صنایع مادایران نیز اضافه کرد؛ مزیت اقتصادی آفریقا هنوز برای بخش خصوصی مشخص نیست، ما نیاز داریم تا قبل از تجارت با آفریقا، بیشتر آنها را بشناسیم.
زنگنه از هلدینگ ارزش گفت: ما در سالهای اخیر فرصت‌های زیادی را از دست داده‌ایم، گاهی کشورهای دیگر مثل بلغارستان و عراق، از خودِ ما برای تجارت مشتاق‌تر بودند اما موانع داخلی سرعت سرمایه‌گذاری را کند کردند، برای مثال مقررات بانک‌ها، چابکی بخش خصوصی از آنها گرفت، سرعت عمل آنها را کاهش داد و در نهایت، مبادلات تجاری میان ایران، عراق و بلغارستان انجام نشد، این اتقاق در تجارت ما با آفریقا نباید تکرار شود. یعقوب زاده از شرکت پویندگان راه سعادت در ادامه سخنان زنگنه گفت؛ دولت باید بسترهای لازم تجارت را فراهم بکند، صادرات مثل مسابقه کُشتی‌ست، دولت باید مربی بخش خصوصی باشد نه اینکه به شرکت‌ها دستور بدهد کالایی را وارد بکنند یا نکنند، بخش خصوصی از این حرف‌ها زرنگ‌تر است، کارآفرینان خودشان بهتر می‌دانند که از کدام معامله سود بیشتری خواهند بُرد، نیازی نیست تا دولت آنها را ارشاد بکند.
قنادزاده در پایان به برخی از سوالات کارآفرینان پاسخ داد و گفت؛ در ماه‌های آتی، سومین اجلاس ایران و آفریقا برگزار خواهد شد، این اجلاس نسبت به سال ۱۴۰۱ پیشرفت‌های زیادی کرده است، او با توجه به انتقاد کارآفرینان از اجلاس های قبلی گفت: تاکید ما در اجلاس بعدی، روی کیفیت خواهد نه کمیت، ما اصرار داریم که مسیر صادراتی کشور را به آفریقا هموارتر کنیم.
